Przewodnik po Warszawie cz. IV – fasady Zamku Królewskiego
Czy przyglądaliście się kiedyś ścianom Zamku Królewskiego w Warszawie od strony dziedzińca wewnętrznego? Jeśli tak, to pewnie rzuciła się wam w oczy różnorodność fasad. Może zwiedzaliście kiedyś Zamek z przewodnikiem po Warszawie? Nawet, jeśli odbyliście wycieczkę po zamkowych wnętrzach, to zapewne nie zaczęła się ona od wyjaśnienia tej różnorodności, mam rację? Na temat Zamku Królewskiego każdy przewodnik po Warszawie opowie Wam wiele ciekawostek, dworskich historii, wyjaśni historyczne niuanse, ale w ciągu 1,5-2h zwiedzania trudno powiedzieć o wszystkim. Zamek można odkrywać kawałek po kawałeczku: od strony artystycznej, obcując z unikatowymi rzeźbami czy obrazami, kontemplując wyposażenie pomieszczeń i zwyczaje króla albo skupiając się na architekturze. Ja postanowiłam wyjaśnić Wam tajemnicę zamkowych fasad.
Większość z Was pamięta z historii tragiczne losy Zamku podczas II wojny światowej: wysadzony w powietrze w ostatnich dniach powstania warszawskiego podzielił losy z premedytacją niszczonej przez Niemców stolicy. Odbudowa Zamku ruszyła dopiero w latach 70 i trwała do początku lat 80. Zamek odbudowano w oparciu o drobiazgowe badania archeologiczne. Chciano pokazać wielowiekową historię tego miejsca. Co na ten temat ma do powiedzenia przewodniczka po Warszawie? Mam nadzieję, że już niedługo turyści, zarówno Ci z Polski jak i z zagranicy powrócą do stolicy, a ja stojąc na dziedzińcu zamkowym będę mogła wyjaśnić Wam, co widzicie i dlaczego to wygląda tak, a nie inaczej. A tymczasem pozostaje mi blog..
Wejdźmy więc na dziedziniec wewnętrzny Zamku od strony Placu Zamkowego. Jeśli spojrzycie uważnie dookoła, zauważycie, że ma kształt pięcioboku. Zasadnicza rozbudowa Zamku do takiego kształtu miała miejsce na początku XVII wieku za czasów Zygmunta III Wazy. Zamek Królewski ma więc kształt, jaki nadał mu król z dynastii Wazów, ale podczas obudowy postanowiono pokazać wszystkie większe zmiany na Zamku, odzwierciedlające jego historię. Ceglana ściana gotycka, którą widzimy niemalże na wprost to pozostałości dawnej Curii Maior czyli siedziby książąt mazowieckich. Najstarszą zachowaną częścią Zamku (do wysokości I-ego piętra) jest Wieża Grodzka, której jednak nie widać z dziedzińca, ale od strony trasy W-Z i pochodzi z XIV w.. Gotycka część została zaś wybudowana w XV w. a pod poziomem posadzki znajdziemy najstarsze zachowane jej fragmenty. Czyje herby widnieją na fasadzie? Na pewno wiedzą to przewodnicy po warszawie, ale czy Ty też potrafisz je rozpoznać? Jeśli nie, koniecznie wybierz się ze mną na spacer!
Kolejna fasada na lewo od części gotyckiej ma pomarańczowy kolor – możemy rozpoznać 2 części w tym kolorze od strony dziedzińca i jedną od strony Placu Zamkowego – główną elewację. To już część barokowa, ale dziwny to barok: chłodny, skromny. Dlaczego tak jest? Po pierwsze jest to barok wczesny, po drugie musimy pamiętać, że od czasów Rzeczpospolitej Obojga Narodów tu również znajdowała się siedziba polskiego sejmu, a więc gmach reprezentacyjny. Miał budzić respekt do autorytetu władzy państwowej. Pomiędzy częścią ceglaną a wazowską znajduje się wieża – to wieża zygmuntowska, a więc również z epoki Wazów – można to rozpoznać po kamiennym portalu, bo widnieje tam herb Polski ze snopkiem…
Kolejne elewacje mają biało-kremowy kolor, na pozór są do siebie bardzo podobne, ale jednak odzwierciedlają różne epoki. Elewacja północna (tam, gdzie wchodziliśmy przed pandemią na zwiedzanie), pochodzi z czasów Zygmunta III Sasa i jest utrzymana w stylu rokoko, podobnie jak zdobna fasada od strony Wisły. Południowa strona prezentuje klasycyzm. W 1767 r. na Zamku wybuchł pożar, który zniszczył to skrzydło Zamku. Stanisław August Poniatowski postanowił je obudować, ale przy okazji ujednolicił wysokość skrzydeł (miała jedno piętro więcej przeznaczone na teatr władysławowski) i ozdobił ją pilastrami i balkonem ciągnącym się wzdłuż całej szerokości.
Jeśli chcesz wiedzieć więcej o historii odbudowy, odkryć zachowane relikty, wybierz się na wycieczkę po Starym Mieście i Zamku Królewskim z przewodnikiem po Warszawie.
